“Persoonlijke verwerking na een incident is essentieel”
08 mei 2023
Robbert & Erik
Robbert en Erik werken allebei bij Veiligheidsregio Haaglanden. Robbert is vrijwilliger bij kazerne Monster en Erik is ploegchef bij kazerne Archipel. Robbert werkt voor Team Collegiale Ondersteuning (TCO). Dit team bestaat uit brandweercollega’s die ondersteuning bieden aan getroffen collega’s na een ingrijpende gebeurtenis. In dit interview gaan ze samen in gesprek over TCO.
“Ons beroep is bijzonder, dat vergeten we weleens. Wij zien zoveel meer dan de mensen om ons heen. Reanimaties, overleden personen, verminkingen, heftige verkeersongevallen, noem maar op. Het is goed om daar soms bij stil te staan met elkaar. ‘Wat is er nu precies gebeurd?’ en ‘Hoe gaat het met de collega’s?”, vertelt Erik. “Bij een heftig incident reageert je lichaam. Het maakt adrenaline aan en dit zorgt ervoor dat je scherp bent en zult handelen”, vult Robbert hem aan. “Na het incident komt je lichaam tot rust en start je met het verwerkingsproces. Dit is het moment dat je erover gaat nadenken en kan gaan herbeleven.”
Spreekwoordelijke ‘druppel’
Na een impactvol incident, of als een collega er simpelweg behoefte aan heeft, kan TCO ingezet worden. In dit team zitten veertien collega’s die zijn opgeleid om nagesprekken (ook wel: debriefing) te (bege)leiden, collega’s te observeren en om te luisteren. Dit kan in een groepssessie, maar ook één-op-één. “We hebben allemaal een rugzakje dat we vullen. Daarin komt alles samen, van werk tot privé. Je kunt bergen ervaring hebben of misschien nog niet heel veel, voor iedereen kan de spreekwoordelijke ‘druppel’ op een moment komen”, aldus Erik.
Luisteren, observeren en signaleren
Als de TCO’er ter plaatse komt, start de technische debriefing. Robbert: “In eerste instantie starten we de debriefing om allemaal in dezelfde film te komen. Afhankelijk van de inzet is dat alleen met de ploeg of ook met andere betrokken hulpdiensten. We proberen dan een veilige omgeving te creëren waar iedereen kan vertellen wat zijn/haar gevoel bij deze inzet was. Als TCO’er is het vooral de taak om te luisteren, te observeren en te signaleren. We proberen te achterhalen hoe het écht met collega’s gaat. Als iemand er behoefte aan heeft, kan er ook een tweede of derde gesprek plaatsvinden. Als we signalen krijgen dat de verwerking stagneert, kunnen wij ook doorverwijzen naar professionals. Dit alles gebeurt natuurlijk in vertrouwelijkheid!”
Teamgevoel versus groepsdruk
Erik vertelt verder: “Het mooie van de brandweer is het teamgevoel. Je doet het samen en vangt elkaar op. Een keerzijde hiervan: je hebt soms gevoelsmatig te maken met groepsdruk. Niet iedere collega durft in een groep aan te geven behoefte te hebben aan TCO. In een één-op-één gesprek, vijf minuten later, kan er iets heel anders uitkomen. Een onderdeel van een TCO-inzet is dan ook dat de ploegchef een aantal dagen na het incident nog even belt met de ploegleden. Ze zijn dan in die ruststand gekomen en hebben een aantal dagen de tijd gehad om de situatie een plekje te geven. Hoe gaat het dan met hen? De ploegchef koppelt dit ook terug aan TCO, zodat zij de inzet daarna, als het goed gaat, kunnen beëindigen.”
“Bij de brandweer werken we soms onder zware omstandigheden en dat maakt ons misschien ‘hard’. Het is daarom belangrijk dat collega’s op elkaar letten, want je wil voorkomen dat collega’s uitvallen door (psychische) klachten,” vertelt Robbert. “Het gevoel heerst soms dat TCO alleen bij de extreem heftige incidenten opgeroepen kan worden, maar dat is niet het geval. Wanneer een collega niet goed in zijn of haar vel zit, dan zijn we er voor diegene!”
